Yeni anayasa garanti değil

05 Mayıs 2011 Perşembe, 08:57

SEYFETTİN GÜRSEL/Radikal

Türkiye'nin 'sivil ve demokratik' bir anayasaya kavuşma ihtimali, AKP-CHP uzlaşmasının gerçekleşme ihtimaline indirgendi.


CHP’nin ekonomi programı tartışmasını noktalıyorum. CHP seçim bildirgesinde ‘mali kural’, ‘ihracat patlaması’ gibi daha nice tartışma konuları var, ama okur ‘Artık tadında bırak’ diyebilir. CHP’yi eleştiriyorum, ama ayrıntılı bir program sunduğu için de CHP’ye müteşekkirim. Bana büyüme ve işsizlik gibi çok temel iki konuda görüşlerimi bir kez daha okurlarla paylaşma fırsatını verdi. AKP’nin ekonomi programı oldukça sığ. “Yaptıklarımız yapacaklarımızın teminatıdır” havasında. Bunun yetmeyeceğini 12 Haziran’dan sonra görecekler.
Ekonomiyi izlemeye devam edeceğim. Ama bugün yeni anayasa konusunu şu soruyla gündeme getirmek istiyorum: 12 Haziran’da seçilecek Meclis, yeni anayasa yapmaya muktedir olacak mı? Partilerin tümü seçmene yeni anayasa yapmayı vaat ediyor. Metropoll araştırma şirketinin geçen hafta yayımladığı ankete göre de seçmenlerin yüzde 70’i yeni anayasa istiyor. Bu manzaraya bakarak yeni anayasanın cepte keklik olduğunu düşünebilirsiniz. Ama biraz eşelediğinizde, Türkiye’nin 12 Eylül anayasasından kurtuluşunun bir başka bahara kalma ihtimalinin küçümsenmeyecek kadar yüksek olduğunu görürsünüz.

Parlamento aritmetiği
Yeni anayasanın anahtarı, AKP ile CHP’nin uzlaşmasından geçiyor. İki nedenle: 1) Parlamento aritmetiği AKP’yi CHP ile uzlaşmaya mecbur edebilir. 2) AKP referandum çoğunluğu olan 330’un üzerinde milletvekili çıkarmayı başarsa bile CHP ile uzlaşmak zorunda kalabilir. Meclis aritmetiğinden başlayalım. Geçen hafta betam’ın yayımladığı araştırma notunda (‘Milletvekili dağılım senaryoları ve yeni anayasa’, AN 11/113), AKP’nin kendisinin şekillendireceği bir anayasayı referanduma götürebilmek için gereken 330’un üzerinde milletvekilini kazanma ihtimalini nispeten düşük gördüğümü savunmuştum.
Bu durumda AKP, parlamento aritmetiği bakımından MHP ya da BDP desteği ile referandum çoğunluğunu elde etse bile, AKP’nin bu partilerle ortak bir anayasa yapabileceğine siyasal nedenlerle inanmıyorum. AKP milletvekili sayısı 330’un altında kaldığı takdirde yeni anayasa ancak CHP ile uzlaşarak yapılabilir.

AKP-CHP uzlaşması zor
AKP’nin referandum çoğunluğunu elde etme ihtimali de fazla küçümsenmemeli. Milliyet gazetesinin haberine göre Genar, üç büyük partinin oy oranlarını AKP yüzde 48.7, CHP 25.2, MHP 11.9 olarak tahmin ediyor. Benim simülasyon modeli bu oy dağılımında AKP’nin 335 milletvekili çıkaracağını tahmin ediyor. Dolayısıyla 12 Haziran’da Genar’ın tahminine yakın bir oy dağılımı gerçekleştiği takdirde AKP az bir farkla da olsa referandum çoğunluğunu yakalayabilir. Ancak iktidar partisi kimi sivil toplum kuruluşlarının desteğini alsa bile, CHP’nin karşı çıktığı bir anayasayı meşruiyet sorunları yaratmayacak bir çoğunlukla referandumdan geçirmekte zorlanabilir. Bu nedenle de yeni anayasada ‘ısrar etmemeyi’ tercih edebilir.
Bu koşullarda Türkiye’nin ‘sivil ve demokratik’ bir anayasaya kavuşma ihtimali, AKP-CHP uzlaşmasının gerçekleşme ihtimaline indirgenmiş oluyor. Bu iki partinin yeni anayasa konusundaki fazlasıyla genel ifadelerine bakacak olursak, anlaşmamaları için bir neden görmeyebiliriz. Ama tartışma kurucu ideolojiye, vesayet rejimine son verecek kurumsal düzenlemelere, vatandaşlığın ve laikliğin tanımına geldiğinde, AKP ile CHP anlaşabilirler mi, doğrusu hiç emin değilim. Umarım beni yanıltırlar.