AKP yerçekimi kanununa kafa tutabilir mi?

13 Ağustos 2014 Çarşamba, 09:18

Joost Lagendijk/ZAMAN

İzninizle bu yazının, iktidar partisi AKP içinde Erdoğan’ın dışlayıcı tek-adam yönetiminden memnun olmayan hoşnutsuz ‘derin haber kaynaklarına’ dayanmadığını belirterek başlayayım.


Paylaş
Tweetle
Paylaş
Gönder
Yazdır
A A
Gözlemlerim, geçen on yıllar boyunca birkaç Avrupa ülkesindeki kitle partilerinde yaygın olarak gerçekleşen liderlik değişimlerinin yakından izlenmesini temel alıyor. Tüm bu vakalarda temel soru şu: Başarılı bir parti lideri istifa ettiğinde ya da yoluna devam ettiğinde ve net bir halef stratejisi yerine kafa karışıklığı ve iç çekişme söz konusu olduğunda partiye ne olur? Böyle koşullarda, ne gibi kalıplar ortaya çıkarılabilir ve hangi siyasi ‘yerçekimi yasaları’ geçerli olabilir?

Birlik ve daimi bağlılık yönündeki tüm resmi AKP söylemine rağmen, iktidar partisinin Erdoğan sonrası dönemdeki AKP’nin şekli ve içeriğine dair bir iç çekişmeyle karşı karşıya olduğu açık. Aylar süren spekülasyonlardan sonra, hâlâ bir halef ortaya çıkarılmış değil.

Farklı profillere ve karşıt görüşlere sahip birkaç rakip mevcut ve parti içindeki çeşitli gruplardan gelen tüm talepleri tatmin etmek imkânsız görünüyor. 27 Ağustos’ta yeni bir parti genel başkanı seçilecek ve mevcut liderlik yol verirse bu kişi aynı zamanda yeni başbakan da olacak.

Şu an milletvekili olmadığından, Erdoğan’ın iki koltuklu halefine yönelik tercih mevcut cumhurbaşkanı ve AKP kurucusu Abdullah Gül’ü dışta bırakıyor.

Gül partiye dönmek istediğini açıkça dile getiriyor ve bunu anlamlı bir mevkiye gelerek yapmak istediğini tahmin ediyorum. Eğer Erdoğan ve çevresi başka bir parti lideri/başbakan tercih eder ve kasıtlı olarak Gül’ü kenarda bırakırsa, taviz vermeyen Erdoğan destekçileri ile tek-adam gösterisinin devamından hoşnut olmayan tüm AKP yetkililerinin oluşturduğu geçici bir koalisyon arasında geçecek bir nahoş tartışmalar süreci kimse için sürpriz olmamalı.

Bu neredeyse kaçınılmaz çatışma, hızla, bileşik ve odaklanmış bir partiyi, net, tartışmasız bir lidere sahip olmayan ve eski patronun perde arkasından manipüle ettiği çekişen ve yönünü şaşırmış bir partiye dönüştürecektir. Başka ülkelerde, benzer durumlardaki çok sayıda partide görebildiğimiz üzere, bu bir seçim felaketinin reçetesidir.

Bununla birlikte tüm yetkileri elinde bulunduran fiili bir cumhurbaşkanı ve zayıf ve itaatkar bir başbakan seçeneği, şimdi ve gelecek seçimlerden sonra AKP’yi daha da savunmasız kılacaktır. Anayasayı değiştirmek ve tam teşekküllü başkanlık sistemini getirmek için AKP’nin gelecek genel seçimlerde son derece iyi bir sonuç elde etmesi gerektiği açık. Partinin diğer partilerin yardımı olmaksızın yeni bir sistem getirebilmek için Meclis’in 3’te 2’sini alması ya da böyle bir öneriyi referanduma götürebilmek için Meclis’te en az 330 sandalye elde etmesi gerekiyor. Erdoğan’ın gücünün zirvesinde olduğu 2011’de bile bu hedeflere ulaşılamadı.

Bu hedeflere ulaşma potansiyeline sahip tek AKP lideri olan Gül’ün dışlanması durumunda, parti içinde ve dışında cumhurbaşkanının kuklası olarak görülen, daha az popüler bir parti lideri AKP’nin Türkiye’deki yönetim sistemini değiştirmesi için gereken olan oyları nasıl çekebilir bilemiyorum.

Erdoğan’ın az bir çoğunlukla seçilmesi tam teşekküllü başkanlık sistemine yönelik ilk adımdı. Ama kimse aldanmasın, henüz oraya varmadık. Gelecek genel seçimler bu yüzden kritik önemde; yarı-demokratik bir Türkiye’de bile, yeni bir anayasa olmadan Erdoğan’ın mevcut sistemin kurallarını ne kadar çok ve ne sıklıkta esnetebileceğine dair sınırlar var.

Türkiye’nin farklı olduğunu ve Almanya ya da Hollanda gibi ülkelerle tam bir kıyaslamaya gitmenin mümkün olmadığını biliyorum. Ve evet, Erdoğan gelecek seçimleri şahsi geleceğine dair bir seçimmiş gibi lanse etmek için elinden gelen her şeyi yapacaktır. Yine de dahili kavgalarla ve en iyiye değil, ikinci iyiye yönelik tercihiyle zayıflayan bir AKP, yeni cumhurbaşkanının önceliklerini garantiye alacak sonuçlara ulaşmak bakımından son derece zor zamanlar geçirecektir.