|
2014 yerel seçimlerine ilişkin rakamlar netleşti. Buna göre, AK Parti’nin oyu %43.3, CHP’ninki %25.6, MHP’nin 17.6, BDP’nin ise Halkların Demokratik Partisi (HDP) ve Ahmet Türk ile birlikte hesap edildiğinde %6.5. (Bu hesapta İl Genel Meclisi ve Büyükşehir Belediye Meclisi oranlarının toplamı esas alınıyor. Zira her zaman genel seçimlerle bir kıyas yapabilmek için, İl Genel Meclisi oranlarına dayanılmıştır.)
2011 genel seçimlerinde AK Parti %49.9, CHP %25.9, MHP %12.9, BDP’li bağımsızlar %6.5 oranında
oy almıştı.
Demek 2011’den 2014’e kadar geçen süre içinde, AK Parti 6.6 puan geriledi. CHP aşağı yukarı yerinde saydı; en büyük ilerleme MHP’de göze çarpıyor. MHP, oyunu 4.7 puan artırdı. BDP aynı kaldı. Saadet Partisi’nde de artış göze çarpıyor. 2011’de %1.2 oranında oy alan SP, %2.7’ye çıktı.
Mutlak rakamlara baktığımızda, AK Parti’nin 2011’de 21 milyon 466 bin oyu vardı. 2014’te 19 milyon 198 bin oy aldı. (2 milyondan fazla oy kaybetti.)
CHP’nin 2011’deki oyu 11 milyon 141 bindi. Bugün 11 milyon 347 bin. Artış cüzi... MHP, 2011’de 5 milyon 575 bin olan oyunun, 7 milyon 819 bin ile bir hayli üzerine çıktı. (Artış 2 milyon 300 bin.) BDP de aşağı yukarı yerinde sayan partilerden biri. 2011’de 2 milyon 826 bin oyu vardı; 2014’te Halkların Demokratik Partisi ve bağımsız giren Ahmet Türk’ün oyuyla birlikte bu rakamı ancak 3 milyona yükseltebildi.
Son seçimlerde Büyük Birlik Partisi ve Saadet Partisi’nin oy oranlarında %100’lük bir artış gözleniyor. 2011’de BBP’nin oyu 315 bindi; 2014’te 693 bine tırmandı. Aynı şekilde SP’ye oy veren seçmen sayısı 535 binden 1 milyon 222 bine çıktı.
2011’den 2014’e kadar seçmen sayısında 2 milyondan fazla artış oldu. Geçerli oy sayıları kıyaslandığında 2011’de geçerli oy sayısı 42 milyon 973 bindi; 2014’te ise 44 milyon 290 bin. (Yani 1 milyon 300 binden fazla oy kullanıldı.)
Değerlendirme:
1 milyon 300 bin ilave oy devreye girdi. AK Parti buna rağmen 2011’e kıyasla 2 milyon daha az oy aldı. MHP ise oyunu 2 milyon 300 bin artırdı. Saadet Partisi ile Büyük Birlik Partisi de 2011’e göre biri 350 bin diğeri 700 bin olmak üzere 1 milyon ilave seçmen elde ettiler.
Bu sonuçlar, yolsuzluklardan, hukuksuzluklardan, tek adam yönetiminden rahatsız olan AK Partili seçmenin, alternatif olarak MHP, Saadet Partisi ve Büyük Birlik Partisi’ni gördüğünü gösteriyor. Muhafazakâr sağ eğilimli seçmen, CHP’ye pek itibar etmemiş. Sadece İstanbul ve Ankara gibi büyük kentlerde bir istisna olduğunu söyleyebiliriz. Ankara’da merkez sağdan gelen Mansur Yavaş, muhalefet açısından bir cazibe merkezi oluşturdu. Neredeyse Melih Gökçek’i yakalıyordu. İstanbul’da Mustafa Sarıgül de, Mansur Yavaş kadar olmasa dahi daha önce MHP’ye ya da AK Parti’ye oy verenlerden destek alabildi.
Ankara
2009’da Melih Gökçek %38.4 alarak rakibini yenmişti. CHP’nin oyu %31.5, MHP’nin ise %26.9’da kalmıştı. Genel seçimlerde Ankara’da AK Parti’nin %49, CHP’nin %31, MHP’nin %29.8 oranında oy aldığını görüyoruz.
Gelelim 2014 seçimlerine... AK Parti %44.6, CHP %43.8, MHP %8. MHP’nin oylarının Mansur Yavaş’a kaydığı çok aşikâr. Nitekim 2014 Ankara Belediye Meclis oyları kıyaslandığında, MHP’nin oy oranı %17.5, CHP’nin %31.5, AK Parti’nin ise %42.4. (AK Parti ile CHP’nin arası açılıyor. MHP’nin ise oy oranı yükseliyor.)
İstanbul
İstanbul’da 2009’da, Kemal Kılıçdaroğlu CHP’nin adayıydı. AK Parti %44.3, CHP ise %36.8 oranında oy almıştı. 2011 genel seçimlerinde, AK Parti oyunu %49’a çıkarırken CHP’nin oyu %31.3’e düşmüştü.
Gelelim 2014’e... Mustafa Sarıgül %40, Kadir Topbaş %47.8 oranında oy aldı. CHP ilk defa, yıllardan sonra Sarıgül ile nispeten yüksek bir oran tutturdu. Büyükşehir Belediye Meclisi’ne baktığımızda da CHP’nin oranı %37 olarak görünüyor. 2011 seçimlerine göre İstanbul’da 5-6 puanlık bir ilerleme kaydedilmiş. Bu arada Sarıgül’e MHP’lilerin de oy verdiğini unutmayalım. MHP’nin Belediye Başkan adayı %4 oranında oy alırken, Belediye Meclisi’nde MHP’nin oyu %7. Demek 3 puan civarında CHP’ye ya da AK Parti’ye bir yönelme söz konusu.
Antalya (CHP’den AKP’ye)
Antalya’da Menderes Türel’in belediye başkanı seçilmesine sevindim. CHP’li Başkan Mustafa Akaydın, hem laikçi bir zihniyet taşıyordu hem de ayırımcıydı. Her ne kadar 2011 genel seçimleriyle kıyaslandığında AK Parti 5 puan kaybetmiş olsa da belediye başkanlığı yarışında Türel, kıl payı farkla ipi göğüsledi. Antalya’da oyunu artıran parti MHP oldu. 2011’de MHP %20.8’di; 2014 Belediye Meclisi’nde oy oranı %26.4’e çıktı.
Hatay (AKP’den CHP’ye)
CHP, Hatay’da da Ankara’da olduğu gibi muhafazakâr bir aday koydu. Lütfü Savaş, 2009’da AK Parti’den belediye başkanı seçilmişti. AK Parti, onun yerine eski Adalet Bakanı Sadullah Ergin’i tercih edince, CHP Lütfü Savaş’la seçime katılıp kazandı. Savaş’ın oyu %41.1, Sadullah Ergin’inki %40.3. (Buna mukabil, Büyükşehir Belediye Meclisi’nde AK Parti %37.8 ile %36 alan CHP’nin önünde.)
Mersin (CHP’den MHP’ye)
Mersin‘de belediye el değiştirdi. 2009’da %30.9 ile belediye başkanlığını CHP kazanmıştı. 2014’te CHP’nin oyu %28.1’e düştü. Buna mukabil, MHP, %25’ten (2009) %32.7’ye çıkarak belediye başkanlığını elde etti.
Karadeniz sahili
Kastamonu‘da MHP, belediye başkanlığını cüzi bir farkla AK Parti’ye kaptırdı. Kastamonu’da, MHP’nin oyu %49’dan (2009) %45.5’e düştü. AK Parti ise %38.7’den %45.7’ye çıktı. (Mamafih, 2011 seçiminde AK Parti %56’ya yakın oy almıştı. Aynı seçimde MHP’nin oyu sadece %23 idi.) Buna mukabil
hemen Kastamonu’ya komşu iller, Bartın ve Karabük, 2009’da olduğu gibi MHP’de kaldı.
Karadeniz sahilinde, CHP, 2009’daki gibi Zonguldak, Sinop ve Giresun belediye başkanlıklarını muhafaza etti. Buna mukabil Artvin’i AK Parti’ye kaybetti.
|
