St. Petersburg fiyaskosu

07 Eylül 2013 Cumartesi, 07:49

Sami Kohen /Milliyet

St. Petersburg’da G-20 zirvesinde Suriye konusunda bir mutabakat sağlanacağı zaten pek ümit edilmiyordu. Bu bakımdan dünya nüfusunun ve ekonomisinin geniş bir kesimini temsil eden bu forumda Suriye üzerindeki görüşmelerin bir fiyasko ile sonuçlanması sürpriz değil.
Bu toplantı ABD’nin Suriye’ye karşı askeri bir harekâta hazırlandığı bir sırada yapıldı. Başkan Obama önümüzdeki günlerde Kongre’den onay alır almaz, Esad yönetimine karşı “cezalandırıcı” operasyona yeşil ışığı yakmaya kararlı. St. Petersburg’daki görüşmelerde de bu pozisyonunu korudu.
Ancak Obama’nın bu duruşu, Rus lideri Putin’in aynı şekilde ısrarla savunduğu pozisyonu ile çatıştı. Obama’nın Putin’i yumuşatabileceğini ümit edenler düş kırıklığına uğradı.
***
Rus liderin argümanı, ABD’nin askeri operasyon için kullandığı “kimyasal katliam” gerekçesinin geçerli olmadığıdır. Ona göre ABD’nin (ve bu arada Türkiye’nin) bu katliamın Esad güçleri tarafından yapıldığına dair raporları, güvenilebilir kanıtlar değil. Bu kimyasal cinayetin kimin tarafından yapıldığını anlamak için, BM denetimcilerinin hazırlamakta olduğu raporu beklemek gerek.
Argüman makul görünse bile, Rusya’nın bu çıkışı Batı’yı oyalamak ve Esad’a desteğini sürdürmek için yaptığı şüphesi var. Diğer bir deyişle amaç, Suriye’ye karşı bir askeri müdahaleyi engellemek...
***
St. Petersburg’da Rus diplomatik manevrasının başarılı olduğunu ve G-20’lerden birçoğunun desteğini sağladığını kabul etmek gerek.
Yemekteki konuşmalar, Suriye’ye karşı askeri harekât konusunda uluslararası camianın ne kadar bölünmüş olduğunu gösterdi. Dolayısıyla Suriye’ye karşı askeri müdahale gerçekleşecekse, bu Rusya’nın başını çektiği birçok devletin olumsuz pozisyonuna rağmen yapılmış olacaktır.
ABD’nin -ve Türkiye’nin de- görüşü, Esad’ı işlediği insanlık suçuna karşılık cezasız bırakmamak için girişilecek operasyonun, sınırlı çerçevesi içinde dahi, Şam diktatörünün gücünü kıracağı ve dolayısıyla iç savaşın son bulmasına katkıda bulunacağıdır.
Ancak bu eylemin yol açacağı birtakım olumsuzluklar da var elbet. St. Petersburg’da askeri operasyona karşı çıkanların dile getirdiği endişe de bu. Örneğin Çin, bu müdahalenin petrol fiyatları dahil, dünya ekonomisi üzerinde negatif etkiler yapacağını söyledi.
Yeni durumun en tehlikeli yanlarından biri de, Soğuk Savaş dönemini anımsatan gerginliklere yol açması olasılığıdır. Rus savaş gemileri Akdeniz’e iniyor. Herhalde ABD filosu ile çatışmayacak ama, bu gerginlik bile yeter.
***
St. Petersburg’da eğer bir uzlaşma sağlansaydı, bütün bu gerginlikler önlenebilir ve siyasi bir çözüm için Cenevre-2’nin yolu açılırdı.
Bu olasılık şimdi zayıflamış bulunuyor.
Bu haftadan itibaren gündeme askeri müdahale geliyor.
Operasyon sınırlı ve kısa süreli olabilir. Ama izdüşümü ve etkileri herhalde daha geniş kapsamlı ve daha uzun süreli olacak...