|
Ateşi ve acısı küllenecek gibi değil... Yalnızca Türkiye tarihinin değil, dünyanın da gördüğü en iğrenç, en vahşi ve insanlık dışı katliamlardan birine karşılık geliyordu, 2 Temmuz 1993’te Sivas’ta yaşananlar. Ellerine gaz bidonları da tutuşturulmuş, planlı biçimde kudurtulmuş, gerici bir kitle, zafer naraları atarak ve tekbir getirerek içindeki aydınlarla birlikte Madımak Oteli’ni yaktı. Bilindiği gibi sorumlular, sonraki süreçte hep kollandı, korundu. Kimisi bir türlü yakalanamadı ve maaşını almaya devam etti, kimisi zaman aşımımdan yararlandı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından “Hayırlı olsun” temennisiyle karşılaştı… Hepimizle alay eder gibi, iktidar temsilcilerinin ağzından “Yakılanlar kadar yakanlar da masumdur” gibisinden şeyler işitmeye başladık.
Farklı tutukluluk süreleriyle, Barış Terkoğlu, Barış Pehlivan, Müyesser Yıldız, Coşkun Musluk, Sait Çakır gibi çalışma arkadaşlarıyla birlikte “Odatv Davası” denilen hukuksal garabet nedeniyle yaklaşık iki yıl Silivri zindanında tutuklu kalan, gazeteci-yazar ve televizyon yapımcısı arkadaşım Soner Yalçın’ın katliamın 19. yıldönümüne yetiştirilen belgeseli “Menekşe’den Önce”yi ilk kez 2012 Temmuz ayının ilk salı günü İstanbul Akatlar’daki MKM salonunda izlemiştim. Sıcak bir yaz akşamında, İstanbul’un merkezine uzak ve sapa sayılabilecek salon, şaşırtıcı ve tabii ki çok sevindirici biçimde hınça hınç doluydu. Soner, o sırada halen Silivri’deydi ve gönderdiği mesaj okununca, salondaki herkes gibi bir kez daha acıyla, hınçla, derin bir üzüntüyle dolmuştum. Soner’in satırları, öncelikle dört beş yıldır arkadaşlarımızın karşılaştığı adaletsizliği, taşımıştı salona... Ama aslında birkaç dakika sonra da 19 yıldır yaşanmakta olan bir adaletsizlik süreciyle yüzleşeceğimizi biliyorduk. Aslında 19 yıl da değildi söz konusu olan... Çok daha öncesine, Maraş katliamına, Çorum’a, 16 Mart katliamına, 1 Mayıs 1977’ye dek uzanan, acılı bir tarihti karşılaşacağımız.
Müziklerini Fazıl Say’ın yaptığı belgesel, hani denir ya, ‘belgeselden de gerçek’ bir duyguyu yaşattı hepimize. Sivas 2 Temmuz’u, Madımak’ta can veren 12 yaşındaki Koray ve 15 yaşındaki Menekşe Kaya’nın, ölümlerinden dört yıl sonra dünyaya gelen, ablası ve ağabeyini hiç görmemiş kardeşleri Menekşe’nin gözünden anlatan film, bizi bu acıyla yüzleştirmesi, katliamın unutturulmaması yönünde çok güçlü bir çalışma olması nedeniyle önemli ve unutulmaz nitelikteydi.
Galasından sonra, ana jürisinde yer aldığım 49. Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde bir kez daha, tüm jüri üyeleriyle birlikte seyrettik “Menekşe’den Önce”yi. Özel bir ödülle dile getirebildik ne denli etkilendiğimizi. İkinci seyredişimde, ilki kadar sarsılmam zannediyordum, öyle olmadı...
Gerçekten de ‘dayanması zor’ bir filmdir “Menekşe’den Önce”. Menekşe’nin saçlarını tarayan annesinin uzun uzun ablasını ve ağabeyini anlattığı bölüm örneğin… Bugüne kadar izlediğim hiçbir filmde bu denli yoğun bir acıya tanık olmadığımı ve kendi adıma da bu denli yoğun bir çaresizlik, kahrolmuşluk hissetmediğimi söyleyebilirim.
Madımak’ta ölen aydınlarımızdan Asım Bezirci’yi ve Hasret Gültekin’i iyi tanırdım. İşçi Partisi üyesi şair Metin Altıok ve Uğur Kaynar’la da tanışıklığım vardı… Ve biraz tanıdığım, hiç tanımadığım diğerleri… Orada yobazlarca yakılan 35 insanın her birinin bugüne taşıdığı kat kat acı… “Menekşe’den Önce”, yalnızca 20 yıl önceki büyük acının altını çizmekle yetinmiyor, bu dayanılmaz gerçeği geleceğe de taşıyor, kuru kuruya “Sivaslar bir daha yaşanmasın” demenin anlamsızlığını da yüzümüze çarpıyor.
Öldü sanılarak morga kaldırılan ve elektriklerin kesik olması nedeniyle tesadüf eseri hayatta kalabilen bir gencin ‘hayata dönüşü’ ve sonrasında yaşadıkları nasıl ifade edilebilir sizce? Buna, bunu dinlemeye nasıl dayanılabilir… Ya da diğer oğlu ölmüş bir babanın, morgda yatan oğlunun aslında yaşadığını öğrendiğindeki yüz ifadesi nasıl anlatılabilir…
12 Eylül’den kısa süre önce yaşanan Çorum katliamı ve sonrası, Ahmet Haluk Ünal tarafından “Saklı Hayatlar”da (2010) başarıyla anlatılmıştı. Sırrı Süreyya Önder’in Maraş katliamını konu alan bir senaryo yazmakta olduğuna dair haberler çıkmıştı bir süre önce. Aynı şekilde Tomris Giritlioğlu’nun da Sivas katliamını konu alan bir film için çalıştığı duyuldu. Bunca katliam, bunca ölüm, bunca acı ve bunca iktidar…
“Menekşe’den Önce”ye getirilebilecek tek eleştiri de bu konuda olabilir ki, 4 Temmuz tarihli köşe yazısında Hıncal Uluç da çok haklı olarak bu meseleye dikkat çekmişti. Olaylar adım adım bir katliama doğru giderken 11 saat boyunca parmağını bile kıpırdatmayan, dönemin hükümet ortağı SHP’sinin genel başkanı ve başbakan yardımcısı sosyal demokrat Erdal İnönü’nün, cumhurbaşkanlığı koltuğundaki Süleyman Demirel’in, başbakanlık koltuğundaki Tansu Çiller’in de hiç olmazsa birkaç cümleyle kulakları çınlatılsaydı, hiç olmazsa bu belgesel onlardan da hesap sorsaydı.
Soner Yalçın, tutuklanmadan önce çekimlerini ve ön çalışmalarını bitirmiş “Menekşe’den Önce”nin. Filmi tamamlama görevini, Zeynep Altıok Akatlı, Tuğçe Tatari, Melda Okur, Halide Kurt gibi arkadaşları üstlenmiş. Hepsinin bir kez daha ellerine sağlık… İki kez seyrettiğim bu belgesel, şimdi ticari gösterime giriyor. Hiç uzatmadan söyleyeyim, “Menekşe’den Önce”yi tekrar tekrar seyretmek ve seyrettirmek boynumuzun borcu.
Odatv.com
|
