Cizvitler

26 Ağustos 2012 Pazar, 08:31

Altemur KILIÇ/YENİ ÇAĞ

Cok güçlü, her tarafta, her kurumda kök salmış, dünyada her ülkede bütün kurumlara nüfuz etmiş bir katolik tarikatı, cemaati vardır: Jesuitler...
Türkiye’de de Fransız papaz okullarında Jezvit (Cizvit) papazlar ve rahibeler çocuklarımızı eğitmişlerdir. Devlet bu okullara dokunmamıştır. Bu okullardan çıkanların bazıları katolik olmuşlardır. Devlet onları sıkı denetim altında tutmuş ama faaliyetlerine müsaade etmiştir. Bir çok varlıklı aileler -devletin ve hükümetin başındakiler de- çocuklarını disiplin ve eğitim için bu okullara göndermişlerdir.
Aslında bir devlet lisesi olan Galatasaray Lisesi’nin de bazı öğretmenleri -Fransızca öğretmenleri- başta Cizvit rahiplerdi. Geçenlerde vefat eden yakınım Kemal Suman bunlardan biri hakkında kitap yazmıştı.

***

Jesus cemaatini veya kendi deyimleriyle Jesu yani İsa “Societas” ını 1564’te kuran İgnatiüs de Loyola eski bir askerdi. Topluluk adeta askeri bir disipline tabidir.
İspanya ile Fransa arasında çıkan savaşta, İspanya kralı I. Ferdinand’ın hizmetinde yer alan İgnatiüs 1521’de Pamplona kentinin kuşatması sırasında yaralanır. İşte bu sırada İgnatiüs de Loyola, cemaati kurmak kararını alır.. Savaşta yaralandıktan sonra günahlarını affetirmek için bu hareketi kurmuş ve hareketinde askeri düzen ve disiplini hakim kılmıştı. Jesuitler bugüne kadar bu düzeni muhafaza etmişlerdir. Kendilerini İsa’nın yani “Jesus’un askerleri” sayarlar.
Ignatius de Loyola Paris Üniversitesi’nde eğitim alırken, gelecekte ona yardım edecek kişiler olan Pierre Lefevr, Francis Xavier, Yakov Laynez, Alfonso Salmeron, Nicholas Bobadilla ve Simo Rodrigues ile arkadaşlık kurdu. Bu kişilerin hepsi, İsa ile ilgili yeni bir topluluk kurmak isteyen insanlardı. Bunlar daha sonra Vatikan’daki Papa’dan tarikatlarını kurmak için izin aldılar. Böylece 19 Nisan 1541 tarihinde kurulan Cizvitler tarikatı, başkanları olarak İgnatius’u seçtiler.
Cemaat Roma’da ve Vatikan’ın Papa’nın bilgisi dairesinde kurulmuştur. İsa’nın askerleri, “rahip” ve “rahibeleri” bütün dünyaya yayılmıştır ve faaliyet gösterirler. Ignatius Loyola ilkelerini “Tinsel Fikri Egzersizler” adlı kitapta belirtmiştir.
Jesüitler özellikle eğitim ve bilim alanında faaliyetlerde bulunurlar. Üniversiteler, kolejler açarlar, seminerler düzenlerler. Hastaneler kurarlar ve araştırmaları finanse ederler...
Cemaat bugün de Papalığa bağlıdır. “İsa Cemiyeti” nin merkezi Roma’da Yüksek General Adolfo Nicolas komutası altında bulunmaktadır.

***

Bu cemaatin ülkemizde 57 yıl yaşamış ve çalışmış olan bir askerini, Monsenyör Pierre Dubois’yı Galatasaray’dan öğrencisi Kemal Suman kitabında anlatır. Hayatının uzun bir kesitini ülkemizde geçirmiş; başta Galatasaraylılar olmak üzere Notre Dame de Sion ve özellikle Katolik dinsel cemaat ve çeşitli katmanlarla iç içeliğini içtenlikle sürdürmeyi başarmış bir din adamı, öğretmen ve filozof... Tipik bir Jesuit
Suman’a ve bir diğer öğrencisi Prof. Dr. Niyazi Öktem’e göre “Mösyö” veya “Rahip”, veya “İsa’nın askeri” Dubois, aslında Türkiye’ye ve Müslüman-Hıristiyan ilişkilerine hizmet etmiş biriydi. Toprağı bol olsun....