Kad�n haklar� ve �ld�r�lm�� �ehzade anneleri

25 Nisan 2012 �ar�amba, 07:46

�etin Altan /Milliyet

Belirli kal�plar� tekrarlay�p durma kolayc�l���ndan; daha yeni, daha taze, daha de�i�ik ve daha do�urgan de�erlendirmelere gidememek ne k�t�...
* * *
Bir �rnek verelim mi?
Bizde de kad�n haklar�n� savunup koruma �rg�tleri, g�n g�nden daha g��leniyor, ana�la��yor ve toplumdaki ortak vicdan�n duyarl� bir terazisini kurmaya ba�l�yor.
* * *
Bir de bu alandaki s�ylenmi� s�zler, yaz�lm�� yaz� ve kitaplarla, ileri s�r�lm�� g�r�� ve d���ncelere bak�n...
Bir b�l�m� ne kadar y�rektense, bir b�l�m� de �adet yerini bulsun� t�r�nden b�kt�r�c� bir monotonluk i�inde...
* * *
Kad�n haklar� konusunda, topluma yepyeni pencereler a�acak tarihsel kapsaml� de�i�ik giri�imlere, hi� mi hi� rastlanm�yor.
* * *
�ocuklar� �ld�r�lm�� valide sultanlar�n bile bir listesi ��kar�lmam��.
B�yle bir liste ��kar�lsa ve sultanlar�n �l�m y�ld�n�mlerinde t�rbeleri, kad�n �rg�tlerince ziyaret edilse...
Ne kadar b�y�k bir ilgi �eker bilir misiniz?
* * *
Bu ziyaretler bir gelenek yo�unlu�u kazand�k�a, tarihsel bilin�te de bir cilalanma ba�lar.
T�rk sinemas�nda dahi yeni yorum �abalar�n� s�zge�leyen, realist �e�itlemelere u� verebilir...
* * *
Bizde Osmanl� devletinin kurulu�uyla ilgili kesin belge yoktur. 1299 yahut 1300�de Osman Bey, S���t ve Domani� y�relerinde Kay� a�iretinin ba��na ge�ti�i zaman -ki bu dahi belgelerden �ok, sonradan bi�imlendirilmi� bir yak��t�rmaya dayan�r- Ayasofya tam sekiz y�z ya��ndayd�.
* * *
Osman Bey, Ertu�rul Gazi�nin o�luydu. Ya Ertu�rul Gazi kimin o�luydu?
* * *
Bu konuda Prof. �smail Hakk� Uzun�ar��l� ��yle yaz�yor:
�Osmanl� hanedan�na ait me�hul noktalardan birini de Ertu�tul Bey�in babas� ve nesebi meselesi te�kil etmektedir; elimizde en eski vakayinameler bulunmad��� i�in uzun y�llardan beri yap�lan tetkikler hen�z m�spet bir netice vermemi�tir. Bununla beraber Ertu�rul Bey�in babas�n�n �imdiye kadar tarihlerimizin kaydetti�i gibi S�leyman �ah oldu�u ��pheli olup yeni ara�t�rmalar neticesinde bunun G�nd�zalp olmas� ihtimal dahilinde g�r�l�yor. Mahalli ananeye g�re Ertu�rul�un validesi de Hayme Ana�d�r.�
* * *
Biliyor musunuz Hayme Ana�n�n mezar� ne zaman yap�lm��t�r? Tam alt� y�z y�l sonra 1892�de...
Kendisinden �nceki 33 padi�ah�n vefas�zl���n� affettirmek ister gibi, o tarihte Abd�lhamit yapt�rm��t�r Hayme Ana�n�n mezar�n�...
* * *
Kad�n haklar�yla ilgili �rg�tler, her y�l gidip bir buket �i�ek koysalar Hayme Ana�n�n mezar�na...
Geni� kitleler de ��renmeye ba�lamazlar m� Hayme Ana�n�n kim oldu�unu?
Toplumsal dokunun ortak k�lt�r�, biraz da bu t�r an�msamalarla bah�ele�ir...
* * *
Kald� ki kendi �l�m�nden sonra da olsa, ikinci o�lu �ld�r�lm�� bir anneydi Hayme Ana...
Torunu Osman Bey �ld�rm��t� Hayme Ana�n�n ikinci o�lunu, yani Osman��n da amcas� olan D�ndar Bey�i, yani kendisinin de amcas�n�...
* * *
O�lu �ld�r�lm�� ikinci Valide Sultan, I. Murat��n kar�s� -sonradan M�sl�man olmu� Bulgar prensesi- Tamara�d�r.
O�lu Savc� Bey�i kendisine ba�kald�rd��� i�in babas�, g�zlerini k�zg�n demirle ��kart�p ast�rm��t�r.
* * *
Tamara�n�n ikinci o�lu Yakup Bey�i de; baba bir anas� ayr� karde�i I. Beyaz�t, I. Kosova sava��nda �ld�rtm��t�r...
* * *
T�rbesine bir tutam karanfil konmas�, kad�n haklar� a��s�ndan da anlaml� olmaz m�?
* * *
Al���lm�� kal�plar�n �tesinde ak�lc� bir tazelenme, �ylesine de�i�tirir ki T�rk yarat�c�l���n�...
Bug�nk� ter�r�n dahi ge�mi�teki sahnelerini, �neden-sonu� ili�kileriyle� �ok daha geni� ve modern a��lardan g�rmeye ba�layabiliriz.
* * *
Ve �monist dialekti�in� de nas�l �al��t���n� ve �al��makta oldu�unu daha derinli�ine izleme olana�� buluruz.
* * *
Evren durmadan de�i�ir. Evrenin bir par�as� olan insan toplumlar� da de�i�ir.
Bu de�i�imin nas�l bir prosesle oldu�unu kavrayamayanlar, birbirinin tekrar� olan �kal�p s�zlerle� dura�anl��a yap��may� kolayc� bir yol olarak g�r�rler.
* * *
B�y�k s�k�nt�lar verirler toplumlara. Ama de�i�imi yine de �nleyemezler. Hele bug�nk� bilgisayar d�nyas�nda...