Kadın vekil kıtlığı

05 Mart 2012 Pazartesi, 07:52

Nilgün Tekfidan GÜMÜŞ /Hürriyet

KADINLAR. Dünya nüfusunun ve yine kabaca bir hesaba göre seçmenlerin yarısını oluşturuyor.

Ama seçimler ve siyasi temsil söz konusu olduğunda erkekler, parlamentolarda çoğunluğu oluşturup, maalesef kadını, çocuğu ilgilendiren konularda istedikleri gibi karar verebiliyorlar.

***

RAPOR. Geçtiğimiz günlerde BM Kadın Fonu ile Parlamentolararası Birlik, “2012 Siyasette Kadın Haritası” diye yıllık bir araştırma yayınladı. Yaklaşık 190 ülkenin yer aldığı listede Türkiye, 88’inci sırada. Küçümsediğimden değil; Türkiye, Şili ve Gabon ile aynı mevkide, Kamerun’dan ise bir sıra hallice.
550 üyeli parlamentoda 78 milletvekiliyle kadın temsilinin yüzde 14.8 olduğu ülkemiz, dünya ortalaması olan yüzde 21.8’lik oranın bile altında.

***

RUANDA. Listenin başında 1990’ların ilk yıllarında Hutuların, Tutsileri katlettiği Ruanda bulunuyor. “Niye Ruanda” sorusunun hikayesi ise şöyle:
100 günlük 800 bin kişinin öldüğü iç savaştan çıktığında Ruanda halkının yüzde 70’i kadınlardan oluşuyordu. 2003 anayasası kabul edildiğinde hem parlamentoda hem de hükümette kadınlar için zorunlu kota getirildi. O nedenle şimdi Ruanda’da alt mecliste kadın oranı yüzde 56.3, Senato’da ise yüzde 38.5.
Ruandalı kadınların ilk icraatlarından biri soykırım yasasında tecavüzle ilgili madde olmuş. Soykırım döneminde tecavüzü hafif bir suç gören madde değiştirilmiş, şimdi en ağır suçlardan biri.

***

ARAP BAHARI. Bölge kadınları için henüz umut verici bir atmosfer yaratabilmiş değil. En büyük darbeyi Tahrir Meydanı’nda Hüsnü Mübarek’e karşı devrimi destekleyen kadınlar yemiş gibi. Eski dönemde parlamentoda yüzde 12.7 olan kadın oranı, yeni dönemde yüzde 2’nin altına düşmüş durumda.
Ancak Tunus’ta kadınlara seçim kotası getirilmesi, Fas’ta yeni düzenlemeyle kadın vekil oranının yüzde 6 artması, yine de bölgede umut tohumlarını taze tutuyor.

***

ABD ve diğerleri. Listeden cımbızlayarak aktardığım bazı ülkelerin performansı böyle. Ancak sanmayın ki, dünyaya demokrasi, özgürlük ve eşitlik getirmek için ahkâm kesen bazı ülkelerin durumu daha iyi.
Örneğin ABD, listede Türkiye’den sadece 10 basamak daha yukarıda. Almanya, daha iyi bir konumda 21’nci sırada. İngiltere, 53’üncü sırayı Malavi ile paylaşmış. Fransa 69’uncu sırada. İyi de kadınları engelleyen ne?
BM, “Kadının siyasi temsilindeki çıkmazı aşmak için güçlü siyasi irade ve spesifik önlemlerin alınması şart” diyor. Çünkü kadının erkek egemen siyasete atılıp ayakta durabilmesi; hem aile hayatını, hem politik sorumluluklarını yerine getirebilmesi için iki misli, belki üç misli daha fazla çaba göstermesi gerekiyor.

***

KOTA. Her ne kadar kulağa sevimsiz gelse de bizim gibi gelişen ülkelerde kadına kota getirilmesi gerekli gibi duruyor.
Belki bu sayede kadına şiddet gibi, nüfus gibi, eğitim gibi hayati konularda kadınların bakış açısı daha çok dikkate alınır, dayatmacı değil, daha uzlaşmacı uygulamalar aranır.
Umut bu ya...

Meraklısına bilgi

* 2011’de 69 ülkede seçim yapılmış. Kadınlar toplamda 21.8 oranında pay almış. Bir önceki yıla göre yüzde 0.5’lik bir iyileşme olmuş.
* Kadın temsilinin en parlak olduğu bölge İskandinavya. İsveç 4’üncü, Finlandiya 6’ncı, Norveç 11’inci sırada.
* Parlamentolarında hiç kadın olmayan 7 ülke var: Belize, Mikronezya, Nauru, Palau, Katar ve Suudi Arabistan.
* 2005 yılında dünya genelinde kadın bakanların oranı yüzde 14.2’ymiş. 2012’de bu oran yüzde 16.7’ye yükselmiş.