DERSİM VE TARİHLE GERÇEK YÜZLEŞME

29 Kasım 2011 Salı, 16:47

Ercaan Karakaş

Her ülkenin tarihinde olduğu gibi ülkemizin tarihinde de sorgulanması ve yüzleşilmesi gereken acı ve travmatik olaylar yaşandığı biliniyor.
Çağdaş, demokratik ülkeler geçmişlerindeki travmatik olaylarla yüzleşmeyi, yanlışlardan arınmayı, sağlıklı ve barışçıl bir gelecek kurmak için gerekli görüyorlar ve bunun gereğini yapıyorlar.

Bunu yapan ülkeler hem mağdurlarla ve onların yakınlarıyla yeniden bütünleşmiş ve toplumsal barışı pekiştirmiş oluyor, hem de çağdaş dünyadaki yerlerini güçlendiriyorlar.

Tarihle yüzleşmek özgüven isteyen ve son derece ciddi bir iştir. Yaşanan örnekler, yüzleşmenin belli kuralları ve aşamaları olduğunu gösteriyor.
Her şeyden önce gerçek bir yüzleşme için insanların yüzleşilen olayı özgürce tartışabilmesi ve araştırabilmesi bir önkoşul oluyor.
O nedenle burada ifade özgürlüğünün önünde engel bulunmaması ve olaya ilişkin tüm arşivlerin isteyen herkesin ulaşımına açık hale gelmesi önem taşıyor.

Tabii yüzleşmenin partiler arası siyasi rekabetin ve siyasi polemiklerin bir aracı haline getirilmemesi de gerekiyor.
Nitekim, gerçek yüzleşmelerde çoğu kez iktidar ve muhalefet partilerinin birlikte hareket ettiklerini ve parlamento araştırma komisyonlarını birlikte oluşturduklarını görüyoruz.
Konu parlamento araştırma komisyonlarınca, tüm yönleriyle objektif olarak araştırılıyor ve rapora bağlanıyor.
Özür ve yüzleşme eylemi bu rapora dayanarak gerçekleşiyor ve özür dileme genelde devleti temsil edenler tarafından, -mağdur yakınlarının da katıldığı- özel bir parlamento oturumunda yapılıyor.
Bunun çok sayıda örneği var.
Yakın geçmişe ve günümüze bakıldığında; Avustralya’da Başbakanın 2008’de parlamentoda yapılan bir özel oturumda Avustralya yerlilerinden özrü böyle dilediği görülür.

Bu uygulamanın son iki örneğini Almanya ve İsveç’te de gördük. Almanya’da, Neo-Nazilerin, 8 yurttaşımızı ve bir Yunanistan vatandaşını katletmelerini engelleyemeyen Alman Devleti, geçtiğimiz günlerde tüm partilerin katılımıyla mecliste özel bir oturum düzenleyerek, katledilen insanların yakınlarından özür diledi.

Neo-Naziler tarafından öldürülen insanların anısına saygı duruşunun da yapıldığı parlamento oturumunda hükümet de öldürülen insanların yakınlarına tazminat ödeneceğini ve katillerin devlet içindeki uzantılarının da ortaya çıkarılacağını ilan etti.

Aynı günlerde İsveç’te de bir özür eylemi gerçekleşti. İsveç Devleti 1920’lerden 1980’lere kadar, ülke genelindeki yetimhanelerde şiddete, kötü muameleye maruz kalan ve cinsel tacize uğrayan kişilerden özür diledi.

Özür seremonisine adları parlamento komisyonu tarafından saptanan 1300 kişi de davetliydi.

Hükümet partileri ve muhalefetteki Sosyal Demokratlar, Yeşiller ve Sol Parti ortak bir karar alarak –yasal bir zorunluluk olmamasına rağmen- mağdurlara tazminat ödenmesine olanak sağladılar.

Bu örnekler de gösteriyor ki, tarihteki olaylarla yüzleşmek, siyasi partilerin çekişmesine ve aralarındaki polemiklere alet edilmemesi gereken ciddi bir iştir.

Peki bizde olan nedir? Maalesef bizde Dersim konusu Başbakan tarafından Ana Muhalefet Partisi CHP’yi köşeye sıkıştırmak amacıyla gündeme getirilmiş gibi görülüyor.

Çünkü Başbakan konuyu AKP il başkanları toplantısında, CHP Milletvekili Hüseyin Aygün’ün açıklamalarını referans göstererek, CHP eleştirisi yaparken, araya sıkıştırıyor ve “Literatürde varsa özür dilenir, özür diliyorum” diyor.

Yukarıdaki örneklerin ve daha onlarcasının gerçekleştiği gibi bu gerçek bir özür dileme değil. Bu herhalde AKP usulü bir yüzleşme.

Diğer yandan Dersim’le yüzleşelim derken, hala arşivlerin açılmamış olması ve kolayca ulaşılabilir hale getirilmemiş olması da bir çelişkidir.
Aynı şekilde, “Dersim 38” adlı belgesel filme işletme belgesi verilmemesini de anlamak mümkün değildir.

CHP’nin TBMM’de faili meçhul cinayetlerin araştırılması için önerdiği “Araştırma Komisyonu” ve “Hakikatler Komisyonu” da AKP tarafından reddedilmişti.
“Kürt Açılımı” da “Alevi Çalıştayları” da göstermelik olarak kalmıştı.
Tüm bunlar haklı olarak Başbakanın Dersim konusundaki özrünün inandırıcılığını ortadan kaldırıyor.

Çünkü, tarihsel olaylarla yüzleşmenin ve özrün de belirli unsurları ve yöntemleri vardır.

Bu çerçevede dile getirilmeyen özürler mevcut yaraları sarmadığı gibi, yeni tartışmalara neden olmakta ve sonuçta her şey eskisi gibi sürmektedir.

O nedenle, yapılması gereken şey; alevi örgütlerinin de talep ettiği gibi, AKP bu önemli ve ciddi konuyu siyasi rakibi olan CHP’ye karşı bir “şantaj aracı” olmaktan çıkarmalı ve gerçek anlamda bir yüzleşmenin gereğini yerine getirmelidir.
Bunun ilk adımı TBMM’de bir Dersim Araştırma Komisyonu kurulması olmalıdır.

Elbette ki; CHP, demokrasi ve sosyal demokrasi anlayışının gereği olarak, geçmişteki acılarla yüzleşmekten çekinmemelidir.
Tarihteki acı olaylarla yüzleşmek devleti ve toplumu küçültmez, aksine onları daha da güçlendirir.
Yüzleşmeler barışçıl ve demokratik bir devlet ve toplum düzenini yerleşmesine katkıda bulunur.