|
Evren� diyor Muriel Rukeyser karanl���n h�z�na kap�lm�� m�sralar�ndan birinde, �hik�yelerden yap�lm��t�r, atomlardan de�il.�
1980�de altm�� yedi ya��nda �len bu Amerikal� �airin en sevdi�im kitab� Speed of Darkness �in (Karanl���n H�z�) kapa��n�, bir s���na��n kap�s�n� kapat�rcas�na, sanki o kap�y� ileride yeniden a�abilece�imden emin olmak isteyerek, bu tedirginli�ime kendim de �a��rarak, usulca kapad�m. �Delili�imiz de �yle� diye s�ylendim sonra i�ime do�ru: �Delili�imiz de, hik�yelerimizden yap�lm�� olsa gerek, atomlar�m�zdan de�il.�
Kar�� k�y� ekim g�ne�inde hafiften k�zar�rken, bu i�in tekinsizli�ini bile bile �iirlere s���nd�ysam sebebi var. Delili�in s�radanl���n� okudum gece boyunca. Deli olmakla, delirmek aras�ndaki fark� d���nd�m. Hi� delirmeden hep deli kalabilenlerin hik�yelerine g�m�lm�� bir halde, sabaha kadar sayfalar�n aras�nda d�n�p durdum. �nsan�n �Bu bir r�ya� diye kendine hat�rlatma ihtiyac� duyarak g�rd���, g�r�rken her sahneyi ya�arm���as�na yoruldu�u, ger�e�e haddinden fazla benzeyen o tuhaf r�yalardan biri gibiydi.
Hayaliyle konu�madan, a�z� k�p�rmeden
Kitab� anlatmaya ortas�ndan ba�layaca��m. Pop�ler filmlerden m�lhem birka� soruyla mesela:
��ster Guguk Ku�u �nu (One Flew Over the Cuckoo�s Nest), ister Akl�m Kar��t� �y� (Girl, Interrupted) ya da Ak�l Oyunlar� �n� (A Beautiful Mind) d���n�n. Niye hep bunca g�r�n�r, b�yle dokunulas�, bu kadar i�itilebilir bir �ekil veriliyor delili�e? �nsanlar hayal� refakat�ilerle konu�uyorlar, a��zlar� k�p�r�yor, deh�etengiz halusinasyonlar g�r�yorlar, kendi kendilerine hi� durmaks�z�n s�yleniyorlar, onlara kar�� bir komplo d�zenlendi�ini anlat�p duruyorlar �fkeyle. Genel olarak, ya inan�lmaz derecede zeki ya da inan�lmaz derecede aptalm���as�na tasvir ediliyorlar, ya birer d�hi ya da birer hayvanm���as�na, sanki bunun hi� aras� yokmu� gibi. Delili�in bazen �ok sars�c� belirtilerle ortaya ��kt���ndan ��phe yok. Ama ya, i�ini ve aile hayat�n� s�k�netle devam ettiren bir adam�n durumuna ne demeli? Bir g�n i�ine gidiyor, yapmas� gereken her �eyi kusursuz yap�yor, sonra soka�a ��k�yor, silah�n� �ekiyor ve �nl� bir �ahs� vuruyor. Adam�n o �na kadarki davran��lar�nda hi�bir anormallik yok. Hatta �rnek bir vatanda� bile olabilir; sorumlu, sayg�n, sakin. Ama adam�n bu cinayete kalk��madan �nceki g�nlerinde deli olmad���n� s�yleyebilir miyiz hakikaten?�
Cevab�n�n olumsuz olaca��n�, sorunun bizatih� sorulmu� olmas�ndan bile anl�yoruz haliyle. Sorunun ve cevab�n sahibi Darian Leader, Britanya�da iki g�n �nce piyasaya ��kan yeni kitab�nda, insan akl�n�n �sessiz delilik� ad�n� verdi�i h�lini anlamaya �al���yor. Delilikle normalli�in, birbirine denk vaziyetlermi� gibi i� i�e ya�and���, normalli�in delili�in �zerini �rtt���; delilerin g�r�n�r, i�itilir, hatta sezilir bile olmad��� bir h�l bu. Ke�fettik�e, size tan�d�k geldi�i �l��de irkiliyorsunuz.
O �iyi doktor�dan kimse ��phelenmemi�ti
1946 Nottingham do�umlu bir pratisyen hekim olan Harold Frederick Shipman, 31 Ocak 2000 tarihinde Britanya�da bir mahkeme j�risinin karar�yla �m�r boyu hapse mahk�m edildi. Shipman, on be� ki�iyi �ld�rmekten su�lu bulunmu�tu. Savc�n�n iddianamesini haz�rlarken �numune� olarak se�ti�i cinayetlerdi bunlar. Yoksa asl�nda �ok daha fazla insan �ld�rm��t� Shipman; bug�n art�k tek ba��na en az 250 cinayet i�ledi�ini ve bu say�n�n ger�ekte daha y�ksek olabilece�ini biliyoruz.
Bilmedi�imiz �ey ise, iyi yeti�mi� bir hekim, �� �ocuklu bir aile babas�, sad�k bir e�, �evre ve �ehircilik alanlar�nda yerel projelere aktif kat�l�m g�steren sorumlu bir vatanda� olan, hastalar� taraf�ndan da �ok sevilen Shipman��n, nas�l olup da ayn� zamanda, Britanya tarihinin en vah�i �seri katili� olabildi�i� Nas�l oldu da, 1970�lerin ortas�ndan 1998 sonbahar�nda g�zalt�na al�n�ncaya dek, hemen her ay ve baz� aylarda d�rde be�e varan say�da cinayet i�leyen bu adam, �normal� g�r�nt�s�n�, d�zenini, ili�kilerini hi� bozmadan, b�y�k bir s�k�net i�inde hareket edebildi? Nas�l oldu da evlerinde ziyaret etti�i, g�venlerini kazand���, bir k�sm�n� y�llard�r tan�d��� �o�u ya�l� ve hemen hepsi kendi halindeki kad�n ve erkekleri v�cutlar�na zehir enjekte ederek �ld�rd�kten sonra, hi�bir �ey olmam�� gibi davranabildi ve �ok uzun s�re kimsenin ��phesini �zerine �ekmedi?
Leader, �ok daha �zarars�z� delilerin yan� s�ra Shipman gibi a��r� bir �rne�i de kitab�na konu ederken, okuruna b�t�n bu sorular� sordurarak yaz�yor.
|
-20150112-01.jpg)
