Bence Türkiye İki yüzlü (Janus yüzlü) bir ülke.

15 Ağustos 2011 Pazartesi, 07:13

Dış politikada esneklik, hatta ‘Janus yüzlülük’ bir diplomatın cephaneliğindeki en önemli silahtır. Bu yüzden Türkiye için Batı ve Doğu ile aynı zamanda yüz yüze konuşabilme yeteneği bir Batı karşıtlığı veya eksen kayması olarak görülmemelidir.

Dr. HAKAN ÖZOĞLU

Central Florida Üniversitesi Öğretim Üyesi

Adalet ve Kalkınma Partisi’nin 2002 yılında iktidara gelmesinden bu yana, Türkiye’nin yeni ideolojik yönelimi, pek çok Avrupa başkentinde sorgulanmaktaydı. Bu doğrultuda yurtdışında görev yapan bir akademisyen olarak bana en çok sorulan sorulardan biri de Türkiye’nin yüzünü Doğu’ya mı yoksa Batı’ya mı dönme eğiliminde olduğu. Güçlü İslami kimlik ile ortaya çıkan AK Parti’nin Türkiye’nin yüzünü Batı’dan Ortadoğu ve İslam dünyasına doğru döndüreceği. Batı’ya düşmanca bir tutum alacağı korkusu bu konulara ilgi duyan Amerikalılar arasında bayağı yaygın kanı.

Bu endişenin kökleri siyasi ve kültürel bakımdan İslam ve Ortadoğu’ya yakın olmanın doğal olarak Batı karşıtı olmak anlamına geldiği inancı üzerine kuruludur. Doğu ve Batı’yı iki ayrı kutup olarak gören bu anlayış bizim ülkemizde de yaygın. Benim bu kaygıyı taşıyan yabancılara verdiğim kısa yanıt şu: Ortadoğu’ya yakın bir politika izlemek illa Batı’ya karşı olmak anlamına gelmemeli. Başka bir değişle, Türkiye’nin kendi bölgesindeki ülkelerle ilişkilerini geliştirmesi, Batı ülkelerine karşı bir cephe aldığı düşüncesini doğurmamalıdır. Türkiye dış politikada aynı anda hem Batı hem de Ortadoğu yanlısı olabilir.

Batı’nın bu şüpheciliği kendi yansımasını Türkiye’de de buluyor. İnsanlarımız Türkiye için düşünülen “Batı yanlısı” rolün Ortadoğu üzerinde emperyalist emelleri olan Batı’nın sorgusuz sualsiz taşeronluğunu yapmak anlamına geldiğini düşünüyor. Nüfus ve ekonomi olarak hızlı bir büyüme kaydeden Türkiye’nin bu taşeronluk rolünü artık oynamak istememesi de itaatkar rolü reddetmesinin Batı’da tedirginlik yaratması da gayet normal. Ancak başta ABD olmak üzere diğer Avrupa ülkelerinin de böyle yeni bir Türk dış politikası ile karşılaşması hem onların hem de Ortadoğu ülkelerinin yararına görülebilir.

Daha eleştirel ve körü körüne batı yanlısı/ batı karşıtı olmayan bir Türkiye aslında uzun vadede hem Batı’nın hem Ortadoğu’nun ve hem de Türkiye’nin çıkarlarına çok daha uygun olacaktır. Bu tutum Batılı güçlerin İslam ya da Ortadoğu dünyası ile ilişkilerinde yapmaya devam ettiği hataları azaltacaktır. Batı’nın yanlış politikalarına uysallıkla uymayı reddeden ve Batı’yı bu konularda uyarma cesaretini gösteren bir Türkiye bölge barışına daha iyi hizmet edebilecek bir saygınlığa ulaşabilir. Başka bir değişle, daha eleştirel Türkiye hem bölgenin hem de Batı’nın uzun vadedeki çıkraları için bence çok önemli bir misyonu yerine getirir.

Öte yandan, Türkiye’nin kendi çıkarları doğrultusunda aynı zamanda hem Batı hem de Ortadoğu karşıtı olması da mümkündür. Yani Türkiye’nin doğuya yada batıya ait olması ve kendi çıkarlarını belli bir gurup ile birebir eşleştirmesi gerekmez. Fakat, bu eleştirisel bakışın dozunu da kaçırmamak lazım. Bu yüzden AK Parti iktidarının dış politikasındaki muhtemel bazı aşırılıkları dengeleyecek iyi bir muhalefete çok ihtiyaçı olduğu kesin. Bu aslında iç politika için çok daha büyük bir ihtiyaç.

Gelelim benim yurt dışında Türkiye’nin AK Parti liderliğinde yüzünü hangi yöne döndüğü sorusuna verdiğim uzun cevaba...

Bence Türkiye “Janus yüzlü” bir ülke. Bilindiği gibi Janus eski Roma mitolojisinde “başlangıç ve geçiş” tanrısıdır ama en çok bilinen özelliği hem doğuya hemde batıya bakan “iki yüzü”nün olmasıdır. Janus Türkiye’nin bu konumunu çok iyi anlatır. Evet Janus iki yüzlüdür ama bu iki yüzlülük aslında gayet olumlu bir şey olarak görülebilir. Birbirine ters istikametteki gerçeği de görme kabiliyetine sahiptir “iki yüzlü” Janus. İşte böyle “iki yüzlü” Türkiye, hem Doğu hem de Batı’yı aynı derecede anlayabilir. Türkiye’nin hem İslam dünyasındaki hem de Avrupa politikasındaki tarihsel ve coğrafi konumu dolayısıyla iki tarafın da dilini konuşma yeteneğine sahip bir ülke olması sadece kendisi için değil Doğu ve Batı için de bir şanstır

Kaynak : Dr. HAKAN ÖZOĞLU/STAR