|
SODEV kuruluşundan bu yana, Türkiye’de siyasi yaşamın daha demokratik, daha üretken ve daha saydam hale getirilmesini ve sosyal demokrat iddialı partilerin buna öncülük etmesini savunuyor. Ülkede eksiksiz demokrasiyi savunan partilerin, parti işleyişini de demokratik esaslara göre düzenlemeleri gerekir.
SODEV siyasetin yenilenmesi ve parti içi demokrasinin yerleşmesi amacıyla bir dizi çalışma yaptı. Bu çalışmalardan birisi de CHP’deki tüzük değişikliği tartışmalarına yönelikti. Atölye çalışması şeklinde yapılan bu çalışmanın ilki, iki oturum olarak 12 Kasım ve 16 Aralık 1999 tarihlerinde yapıldı. İkincisi de 29 Haziran 2011 tarihinde gerçekleştirildi.
İkinci çalışma, birinci çalışmadaki önerilerin güncellenmesi ve yeni önerilerin görüşülmesi çerçevesinde yapıldı.
Çalışmalara uzmanların yanı sıra konuya ilgi duyan vakıf üyeleri ve bazı CHP üyeleri katıldılar.
Bu çalışmalarda tüzük değişikliklerine ilişkin olarak öne çıkan öneriler aşağıda sunulmaktadır.
1- ÜYELİK
A) Üyelik Tanımı: Tüzükteki mevcut tanıma ek olarak, “düzenli olarak aidat ödeyen”, “öngörülen parti eğitim çalışmalarına katılan” ve de “parti ideolojisini ve politikalarını benimseyen ve bunları topluma benimsetmeye çalışan” ifadelerine de yer verilmelidir.
B) Aday Üyelik Statüsü: Aday üyelik süresi en az 6 ay olmalıdır. Bu süre içerisinde aday üye, parti okulu tarafından hazırlanan ve ilçe tarafından uygulanacak olan zorunlu temel eğitim seminerine katılmalı ve katılım sonunda kendisine bir sertifika verilmelidir.
Aday üyelikten üyeliğe geçişin gerçekleşmesi için temel eğitim seminerine katılmak ve sertifika almış olmak zorunlu koşul olmalıdır.
C) Üye Başvuruları: Başvurular ikametgahın bulunduğu (yani seçmen olarak da kayıtlı olunan) ilçe başkanlıklarına yapılmalıdır. Belgelemek kaydıyla istisnai olarak da, iş yerine göre yapılabilmelidir. İl örgütleri doğrudan üye kaydı yapmamalı, yalnızca denetim görevi yapmalıdır.
D) Aidat Taahhüdü: Üyelik başvurusu sırasında aday üyeye, Üye Başvuru Formu’nun yanı sıra, genel merkezce hazırlanan Aidat Formu (taahhüdü) de imzalatılmalıdır.
Aidat miktarı kurultayca, üyelerin gelir durumlarına paralel olarak kademeli şekilde saptanmalıdır. Aidatlar aylık ya da yıllık olarak alınmalıdır. Aidat toplamanın teknik altyapısı ve aidatların saydamlığı genel merkezce sağlanmalıdır.
E) MYK kararı ile üye yazımı: Bu yetki PM’nin olmalı ve yalnızca yasal engel nedeniyle partilere üye olamayan ve de genel ve yerel seçimlerde adaylığı söz konusu olan (kamuoyunda saygınlığı olan) kişiler için kullanılmalıdır. MYK üyelik önerilerini, gerekçeleriyle birlikte PM’ye sunmalı, PM yapılacak müzakereden sonra, salt çoğunlukla karar vermelidir.
F) Üye hakları: Üyelerin sorumlulukları ve yükümlülükleri ile birlikte hakları da tüzükte güvence altına alınmalıdır. Bu hakların başında; parti politikalarının, programının, tüzüğünün belirlenmesine katılma ve önseçim gelmektedir.
G) CHP’den ayrılarak başka partilere geçenlerin yeniden üyeliği: Bu kimseler başvurularını ilçe başkanlıklarına yapmalıdır. Parti içi seçme-seçilme haklarını, ilk başvuranlar gibi, aday üyelik süresinden sonra kullanmalıdırlar.
H) Partiden ihraç edilenler: Yeniden üyelik başvuruları ihraç tarihinden bir yıl sonra işleme konulmalı ve PM tarafından karara bağlanmalıdır. Parti Meclisi gerektiğinde tekriri müzakere yoluyla üyelik başvurusu yeniden görüşülebilmelidir.
2- DELEGE SEÇİMLERİ
Delege seçimleri mahalleden başlamaktadır. Mahallelerde sandık kurulması ve bu seçimlerin göstermelik olmaktan çıkarılması yaşamsal öneme sahiptir. O nedenle tüzükte, mahallelerde sandık kurulması konusu açık olarak yer almalıdır.
Mahalle delege seçimleri, mahallede oturan (ve ilçe seçmen listesinde kaydı olan) tüm üyelerin katılımıyla ve çarşaf liste usulüyle yapılmalıdır.
Mahalle delege seçimlerinin ön hazırlığından ve yönetilmesinden ilçe yönetimleri ve mahalle temsilcileri sorumlu olmalıdır. Seçimlerin denetimi il yönetimleri tarafından yapılmalıdır.
Tüzükte ayrıca sandık kurmayan ilçe yöneticilerinin tedbirli olarak disiplin kuruluna verileceği hükmüne de yer verilmelidir.
3- PARTİ İÇİ SEÇİMLERDE ÇARŞAF LİSTE
Tüm parti içi seçimlerde (il, ilçe yönetim kurulu seçimleri, parti meclisi seçimleri, disiplin kurulu seçimleri, il, ilçe ve kurultay delegeleri seçimleri) çarşaf liste uygulanmalıdır. Tüzükteki diğer seçenekler kaldırılmalıdır.
4- KADIN VE GENÇLİK KOLLARI
Tüzükte, kadın ve gençlik kolları, parti örgüt birimleri olarak yer almalıdır. Bu kollar her düzeyde kendi başkanlarını ve yöneticilerini demokratik yöntemlerle kendileri belirlemelidir. Seçilmiş kol başkanları, il, ilçe yönetim kurulları ile PM’nin doğal üyeleri sayılmalıdır. Ayrıca, bu kollara parti bütçesinden pay ayrılmalıdır.
5- YENİ KOL OLUŞUMLARI
Gençlik ve kadın kollarının yanı sıra tüzükte, çalışanlar, emekliler ve serbest çalışanlar (esnaflar ile küçük ve orta boy işletme sahipleri) kollarına da yer verilmelidir.
(Halkın ve seçmenlerin büyük bölümünü oluşturan bu kesimlerin, aynı zamanda emekçi ve üretici olarak CHP’nin toplumsal tabanını oluşturmaktadırlar.
O nedenle onların parti içinde kol olarak örgütlenmeleri ve meselelerini parti politikalarına yansıtmaları son derece önemlidir.)
6- CİNSİYET KOTASI
Yüzde 25 oranındaki cinsiyet kotası parti organları ile sınırlı olmaktan çıkartılmalı; delege seçimlerinde, milletvekili seçimlerinde, belediye meclisi seçimlerinde ve il genel meclisi seçimlerinde de uygulanmalıdır.
Tüzük hükmü bu doğrultuda yeniden formüle edilmelidir.
Hedef, cinsiyet kotasını zaman içinde tam eşitliğe doğru geliştirmek olmalıdır.
7- SEÇİMLE GELEN, SEÇİMLE GİTMELİ
Demokrasinin bu temel ilkesi parti içinde de geçerli olmalıdır. Bu bağlamda tüzükteki 43’üncü madde kaldırılmalı, seçimle gelenin (disiplin cezaları dışında) seçimle gideceği hükmü getirilmelidir.
Üst birimler seçimle gelmiş olan alt birimlerin görevine son verememeli, somut gerekçeleri varsa alt birimin kongresini toplamalıdırlar.
Bu durumda kongre ilçelerde 30 gün, illerde 45 gün içerisinde gerçekleştirilmelidir.
Kongrenin verdiği karar kesin olmalıdır. Kongreleri bu süreler içerisinde toplamayanlar, ihraç talebiyle tedbirli olarak disiplin kuruluna verilmelidir.
8- DİSİPLİN İŞLEMLERİ
Disiplin soruşturmaları açık ve somut gerekçelere dayandırılmalıdır.
Örneğin, kongrelerini zamanında yapmayanlar, mahallelerde sandık kurmayanlar, üyelik başvurularını tüzüğün gösterdiği sürelerde gerçekleştirmeyenler, parti adını kullanarak maddi çıkar sağlayanlar, parti içinde şiddete başvuranlar vb. ihraç talebiyle disipline verilmelidir.
9- PARTİ İÇİ EĞİTİM-YAYIN
Tüzükte parti içi eğitimin, parti okulu tarafından yapılacağı hükmüne yer verilmelidir. Parti okulunda üyeler, aday üyeler, yerel yönetim adayları, milletvekili adayları, parti yöneticileri, il ve ilçe eğitim sekreterleri için programlar geliştirilmelidir.
Devlet bütçesinden partinin aldığı yardımın yüzde 15’inin parti içi eğitime ayrılacağı hükmü de parti tüzüğünde yer almalıdır.
Ayrıca partinin süreli (aylık) bir yayın organı çıkartacağı, partinin tüm görüş, duyuru ve çağrılarının yer alacağı bu yayın organının tüm üyelere ulaştırılacağının da tüzük hükmü haline getirilmesi yararlı olacaktır.
10- MİLLETVEKİLİ ADAYLARI İÇİN ÖNSEÇİM
Milletvekili adayları (aynı şekilde belediye başkanı, belediye meclis üyeleri ve il genel meclis üyeleri de) önseçimle belirlenir. Önseçimler, aidatını ödeyen (ve ilgili seçim çevresinin seçmen listesinde yer alan) tüm üyelerin katılımıyla yapılır. Yerel yönetim meclisleri aday adaylarının parti okulunun düzenleyeceği eğitim çalışmalarına katılma koşulunu yerine getirmiş ve sertifika almış olmaları gerekir.
Milletvekili aday adaylarında üç yıl, yerel yönetim adaylarında iki yıl parti üyesi olmaları şartı aranmalıdır.
Aday adaylarının, önseçim öncesinde üyelere tanıtımı, ilgili parti birimince, fırsat eşitliği temelinde organize edilmelidir. Aday adaylarının yapacakları tanıtım çalışmaları ve harcamaları da kurala bağlanmalıdır.
Milletvekilliği yapmaya engel teşkil eden bir suçtan ötürü mahkum olan kişiler, etik açıdan, üst mahkemenin kararı sonuçlanana kadar milletvekilliğine ve seçimle gelinen diğer görevlere aday gösterilmemelidirler.
11- KONTENJAN ADAYLARI
Milletvekilliği için kullanılacak kontenjan sayısı bir önceki seçimde çıkarılan milletvekili sayısının en çok yüzde 20’si kadar olmalıdır.
(Ancak hiçbir şekilde toplam milletvekili sayısının (550) yüzde 5’ini, yani 27 kişiyi aşmamalıdır.)
Partinin merkez organlarında görevli olanlar milletvekilleri (eskiden yapmış olanlar da) kontenjan adaylığına başvuramamalıdır.
Önseçime girmiş olan aday adayları kontenjan adayı gösterilmemelidirler.
Kontenjan adayları, seçim bölgelerine dengeli olarak dağıtılmalıdırlar.
Önseçimlerde yüzde 75 ve üzerinde oy alanların önüne kontenjan adayı konulmamalıdır.
Kontenjan adayları, toplumda saygınlığı olan, ülke çapında iyi tanınan, büyük sivil toplum örgütlerinin yöneticileri ve uzmanlar arasından belirlenir.
Kontenjan adaylarını yarısı, aynı nitelikteki kadın adaylardan seçilmelidir.
Kontenjan adayları Parti Meclisince, ayrı ayrı görüşülmeli ve karar salt çoğunlukla verilmelidir.
12- PARTİ MECLİSİNİN YAPISI VE SEÇİMİ
Parti Meclisi seçimleri çarşaf listeyle yapılmalıdır.
Blok liste uygulaması son bulmalıdır.
PM üye sayısı en çok 50 olmalıdır. Gençlik ve kadın kollarının seçilmiş başkanları PM’nin oy hakkı olan üyeleri olmalıdır.
PM için Bilim, Yönetim ve Kültür Platformundan aday gösterilmesi uygulamasına son verilmelidir.
PM her ay toplanmalıdır.
13- MYK’NIN YAPISI VE SEÇİMİ
MYK ve Genel Sekreter eskiden olduğu gibi PM tarafından seçilmelidir. MYK’nın üye sayısı 15 olmalıdır.
MYK; genel başkan, iki genel başkan yardımcısı, genel sekreter, üç genel sekreter yardımcısı, genel sayman ve belli alanlardan sorumlu MYK üyelerinden oluşmalıdır.
14- BİLİM, YÖNETİM VE KÜLTÜR VE EMEK PLATFORMLARI
Bu platform, “Bilim-Yönetim Platformu” ve “Kültür Platformu” (ya da Forumu) olarak ikiye ayrılmalıdır.
Ayrıca bir Eğitim Forumu da oluşturulmalıdır.
Bu forumların amacı, konunun uzmanlarının ve ilgililerinin bilgi ve birikiminden yararlanmak ve bilim, eğitim, kültür çevreleriyle sürekli olarak bir iletişim içerisinde olmak olarak belirlenmelidir.
Belli aralıklarla bir araya gelecek olan forum üyelerinin analizleri, tartışmaları ve önerileri rapor haline getirilerek partinin yararlanmasına sunulmalıdır.
Ayrıca, sendika ve meslek örgütleri temsilcilerinin de yer alacağı bir Emek Platformu oluşturulmalıdır.
Bu forumlar bir yönetmelik çerçevesinde çalışmalı ve çalışmaları bir MYK üyesi koordine etmelidir.
15- ARAŞTIRMA SERVİSİ
Parti genel merkezinde belirli sayıda uzmanın istihdamıyla (sendikalarda olduğu gibi) bir araştırma servisi oluşturulmalıdır.
Bu servis genel başkanın ve parti yönetiminin ihtiyaç duyduğu konularda araştırmalar yaparak bunları rapor haline getirmeli ve parti yönetimine sunmalıdır.
16- ÇALIŞMA GRUPLARI
Genel merkezde ve il-ilçe merkezlerinde; hukuk, çevre, sağlık, ekonomi ve sosyal politikalar, insan hakları, yerel yönetimler, enerji politikaları vb. konularında çalışma grupları oluşturulmalıdır.
Bu çalışma grupları parti üyesi olmayan ama çalışmalara ilgi duyan kişilerin katılımına da açık olmalıdır.
17- DANIŞMA TOPLANTILARI
Tüzükte yer alan Bölge, İl ve İlçe Danışma toplantılarının işlevsel olabilmesi ve siyaset üretimine katkıda bulunabilmesi için, yılda en az iki kez yapılması gerekir.
Bu toplantılarda genel ve yerel siyasal-toplumsal sorunlar tartışılmalı, görüşler rapor ve/veya karar tasarıları haline getirilmelidir.
Karar tasarıları kurultaya sunulabilmelidir.
Danışma toplantılarına, ilgili partililerin yanı sıra o yerleşim yerindeki sendika, sivil toplum örgütü temsilcileri ve uzmanlar da katılabilmelidir.
Danışma kurulları bu anlayışla tüzükte yeniden formüle edilmelidir.
18- ÖRGÜTLERİN KURULTAYA KARAR TASARISI SUNMASI
Üyelerin ve örgütlerin görevi, toplumun istek ve taleplerini partiye, dolayısıyla parlamentoya ve hükümetlere yansıtmaktır.
Bu anlamda üyeler ve örgütler siyasetle toplum arasında köprü işlevi görmektedirler.
Üye ve örgütlerin bu işlevlerini tam olarak yerine getirebilmeleri için, il ve ilçe kongrelerinde ve/veya danışma kurullarında tartışıp karara bağladıkları siyaset belgelerini, karar tasarısı olarak kurultaya sunabilmelidirler.
19- GENEL BAŞKAN ADAYLIĞI
Genel başkan adaylığı, il-ilçe başkanlığı adaylığı için delegelerin yüzde 20’sinin önerisini şart koşan tüzük hükmü kaldırılmalıdır.
Genel Başkan adayları 20 delegenin imzasıyla önerilmelidir.
20- GÖLGE KABİNE UYGULAMASI
Ana muhalefet partilerinin gölge kabine uygulaması birçok demokratik ülkede başarılı biçimde uygulanagelmektedir.
Hem bakanların icraatlarının yakından ve sürekli olarak izlenebilmesi hem de iktidara hazırlanma açısından yararlı olabilecek olan bu konuya tüzükte yer verilmesi yerinde olacaktır.
21- PERFORMANS KRİTERLERİ
Partinin bir seçim çevresinde kayıtlı üyelerin iki katı kadar oy alamaması halinde, ilgili yönetim kuruları yenilenmelidir.
Bu hususa tüzükte yer verilmelidir.
Aynı şekilde partinin bir genel seçimde aldığı oy bir önceki seçimden oran olarak daha azsa, genel başkan ve parti merkez yönetimi kurultay toplayarak güvenoyuna başvurmalıdır.
22- İL VE İLÇE YÖNETİMLERİNDE GÖREV BÖLÜMÜ
İl ve ilçe yönetimleri başkan, bir başkan yardımcısı, sekreter, sayman, eğitim sekreteri ve çeşitli alanlardan sorumlu üyelerden oluşmalıdır.
23- MİLLETVEKİLİ VE BELEDİYE BAŞKANLARININ GÖREV SÜRELERİ
Milletvekili süresi üç dönemle sınırlı olmalıdır. Üç dönem üst üste milletvekili olan kimseler dördüncü dönemde aday olmamalı, en az bir dönem ara vermelidirler.
Aynı şekilde belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve il genel meclis üyeliği de üç dönemle sınırlı olmalıdır.
Her düzeydeki parti başkanlıkları da 6 dönemle (12 yıl) sınırlı olmalıdır.
24- PARTİ ÜYESİ OLMAYANLARIN ÇALIŞMALARA KATILIMI
Parti üyesi olmayan ama partiye yakınlık duyan ve üye olmaksızın parti politikalarının belirlenmesine katılmak isteyenlere, partinin genel merkez, il ve ilçe düzeyinde oluşturduğu forum, platform, çalışma grubu ve komisyon çalışmalarına katılma, söz söyleme ve öneri yapma hakkı sağlanmalıdır.
25- PARTİ İÇİNDE SİYASİ ETİK KURULU OLUŞTURULMALIDIR
Parti tüzüğünde Siyasi Etik Kurulu’na da yer verilmelidir. Bu kurul; milletvekili, belediye başkanı, belediye meclis üyesi, il genel meclis üyesi olanların ve parti yöneticilerinin mal bildiriminde bulunmaları, önseçimlerde ve seçimlerde yapacakları harcamaların sınırları ve saydamlığı, kamu görevi ile bağdaşmayacak davranışları vb. hususları denetlemek ve gereken uyarıları yapmakla görevli olmalıdır.
|
